Tuổi thơ và người thừa kế Angevin

John là con trai của Henry II của Anh và Eleanor xứ Aquitaine, chào đời ngày 24 tháng 12 năm 1166.[4] Henry là người nắm giữa các lãnh địa giáp với Đại Tây Dương—Anjou, Norman và Anh — đồng thời ông cũng mở rộng đế chế bằng các cuộc chinh phạt Bretagne.[5] Henry kế hôn với một nữ quý tộc quyền lực Eleanor xứ Aquitaine, người nắm giữ các Công quốc Aquitaine và tranh chấp quyền thừa kế đối với Toulouse và Auvergne ở miền nam nước Pháp, đồng thời cũng là vợ cũ của Louis VII của Pháp.[5] Kết quả của cuộc hôn nhân này là việc hình thành Đế quốc Angevin, được đặt tên theo ngoại hiệu của Henry tức Bá tước xứ Anjou và, đặc biệt hơn, thủ phủ của đất này nằm ở Angers.[nb 2] Đế quốc, tuy nhiên, chỉ là một liên minh lỏng lẻo: mặc dù toàn lãnh thổ đều tuyên thệ trung thành với Henry, nhưng các địa phương đều có lịch sử, truyền thống và tổ chức chánh trị riêng biệt.[7] Từ Anjou và Aquitaine càng đi về phía nam, ảnh hưởng của Henry càng mờ nhạt, hầu như không giống như khái niệm hiện đại về một đế chế. Mối quan hệ gắn kết truyền thống giữa các lãnh địa trong đế quốc chẳng hạn như Norman và Anh dần biến mất theo thời gian.[8] Không rõ ràng những gì sẽ xảy ra với đế quốc sau cái chết của Henry. Mặc dù theo truyền thống trưởng tử thừa kế, ngôi vị và đất đai sẽ được giao cho người con trai trưởng, luật lệ này phổ biến khắp châu Âu, nhưng không có nhiều ảnh hưởng đến các vị vua Norman tại Anh.[9] Nhiều người tin rằng Henry sẽ phân chia đế quốc, cho các con trai mỗi người một phần, và hi vọng các con ông sẽ tiếp tục liên minh với nhau sau khi ông chết.[10] Tình hình còn phức tạp hơn vì, phần lớn lãnh thổ của Angevin đứng đầu là Henry đều là đất chư hầu của Nhà vua nước Pháp thuộc Vương triều Capet. Henry lại lập liên minh với Hoàng đế La Mã Thần thánh cùng chống Pháp, khiến quan hệ giữa các bên càng thêm phức tạp.[11]

Không lâu sau khi chào đời, John bị tách khỏi mẫu thân Eleanor và đặt dưới sự chăm sóc của y tá ướt, một truyền thống lâu đời của các gia đình quý tộc.[12] Eleanor sau đó rời Poitiers, thủ phủ của Aquitaine, và gửi John cùng chị là Joan đến Tu viện Fontevrault ở phía bắc.[13] Điều này được thực hiện với mục đích hướng cho cậu con trai út, vốn không có nhiều hi vọng thừa kế, đến một công việc trong Giáo hội.[12] Eleanor dành những năm tiếp theo để thực hiện âm mưu chống lại phu quân Henry và dường như song thân không có ảnh hưởng gì nhiều đến những năm đầu đời của John.[12] John có thể, cũng như các anh em, được chỉ định một magister trong thời gian ông ở Fontevrault, đó như là một người gia sư chịu trách nhiệm dạy vỡ lòng cho đứa trẻ và quản lý những người hầu trong tư gia của ông; John về sau được theo học với Ranulf de Glanvill, một giáo sư hàng đầu của Anh[14] John từng có khoảng thời gian đến ở cùng với trưởng huynh Henry Vua Trẻ, nơi ông được hướng dẫn về săn bắn và những kĩ năng quân sự.[13]

John khi trưởng thành cao khoảng 5 ft 5 in (1,65 m), bị coi là tương đối thấp, cùng một "thân thể mạnh khỏe, vạm vỡ" và mái tóc màu đỏ sậm; trong ông giống như một cư dân vùng Poitou.[15] John thích việc dọc sách và, một hành động có thể nói là bất thường trong thời kì này, đã dựng một thư viện sách du lịch.[16] Ông thích cờ bạc, đặc biệt là môn cờ tào cáo, và là một thợ săn sành sỏi, ngay cả theo tiêu chuẩn của thời Trung Cổ.[17] Ông yêu âm nhạc, nhưng thích hát.[18] John là một người "sành đồn trang sức", đã có một bộ sưu tập lớn, và trở nên nổi tiếng với những bộ quần áo lộng lẫy vã cũng có thể, theo biên niên sử của Pháp, là sự cả tin vào những loại rượu dỏm.[19] Khi John lớn lên, ông được trọng vọng vì "vui vẻ, dí dỏm, hào hiệp và hiếu khách"; vào những lúc khác, ông có thể đố kị, quá nhạy cảm và dễ rơi vào cơn nổi nóng, "cắn và gặm những ngón tay" khi giận dữ.[20][nb 3]

Cuộc sống ban đầu

Trong những năm đầu đời của John, Henry cố gắng giải quyết vấn đề về người kế vị. Henry Vua Trẻ được gia miện Vua Anh vào năm 1170, tuy nhiên không được phụ thân trao cho thực quyền; ông cũng hứa trao Norman và Anjou cho người con trai trưởng này. Richard được tấn phong thành Bá tước xứ Poitou nắm quyền tại Aquitaine, trong khi Geoffrey trở thành Quận công xứ Bretagne.[21] Vào thời điểm này John dường như không được thừa hưởng bất kì đất phong nào đáng kể, và ông bị gọi đùa bằng biệt danh "Lackland" bởi phụ thân mình.[22]

Henry II muốn bảo đảm cho vùng biên giới phía nam của Aquitaine và quyết định hứa hôn đứa con trai út với Alais, con gái và cũng là người kế ngôi của Umberto III của Savoia.[23] Một phần của thỏa thuận này John được hứa sẽ trở thành người cai trị trong tương lai của Savoia, Piemonte, Maurienne, và một những tài sản khác của Bá tước Umberto.[23] Về nghĩa vụ của nhà trai trong cuộc hôn nhân chánh trị, Henry II chuyển giao các tòa lâu đài ở Chinon, Loudun và Mirebeau sang cho John đứng tên; nhưng vì John mới cps 5 tuổi nên phụ thân ông tiếp tục kiểm soát những vùng này.[23] Henry Vua Trẻ không hài lòng với điều này; mặc dù ông chưa được cấp quyền cai quản bất kì tòa lâu đài nào trong vương quốc mới, nhưng những tòa lâu đài kia vẫn được coi là tài sản mà ông sẽ kế thừa trong tương lai và ông cho rằng chúng bị tước đi không qua sự đồng ý của ông.[23] Alais có chuyến hành trì qua dãy núi Alps để đến với triều đình Henry II, nhưng bà ta đã chết trước khi có thể kết hôn với John, khiến hoàng tử nhỏ mất đi toàn bộ những tài sản thừa kế kia.[23]

Năm 1173 các huynh trưởng của John, được sự hậu thuẫn của Eleanor, đã nổi dậy chống lại Henry trong cuộc nổi loạn ngắn kéo dài từ năm 1173 đến năm 1174. Bực túc vì tuy là vua nhưng không có thực quyền so với Henry II và bất mãn với việc John có thể được trao những vùng đất và lâu đài vốn thuộc quyền thừa kế của mình,[21] Henry Vua Trẻ đã đến Paris và kết minh với Louis VII.[24] Eleanor, cũng không hài lòng với việc chồng mình can thiệp vào công việc của Aquitaine, đã khuyến khích cho Richard và Geoffrey cùng theo anh trai Henry đến Paris.[24] Henry II giành chiến thắng trước liên minh những người con trai, nhưng quyết định tha thứ cho họ bằng hiệp định hòa bình ở Mont-Louis.[23] Henry Vua Trẻ được phép đi vòng quanh châu Âu với gia đình và các hiệp sĩ của mình, Richard được đưa về Aquitaine, và Geoffrey được phép trở lại Bretagne; chỉ có Eleanor bị giam cầm vì vai trò của mình trong cuộc nổi dậy.[25]

Trong thời gian xảy ra cuộc chiến John luôn đồng hành với phụ thân, được được trao thêm nhiều đất phong khắp Đế chế Angevin; từ lúc này, hầu hết mọi người cho rằng John chính là đứa con mà Henry II sủng ái nhất, mặc dù vị trí của ông nằm ở rất xa trong danh sách kế vị ngai vàng.[23] Henry II bắt đầu tìm thêm đất đai cho John, chủ yếu lấy từ các tài sản của giới quý tộc. Năm 1175 ông chiếm đoạt lãnh địa của Bá tước Cornwall và trao nó cho John.[23] Năm sau, Henry tước quyền thừa kế của các chị em của Isabelle xứ Gloucester, một điều trái với luật pháp, và hứa hôn John cho Isabelle lúc này đã trở nên rất giàu có.[26] Năm 1177, tại Hội nghị Oxford, Henry phế truất William FitzAldelm khỏi vị trí Huân tước Ireland và thay thế bằng John mới lên 10.[26]

Henry Vua Trẻ đã có một cuộc chiến tranh ngắn ngủi với người em là Richard năm 1183 để tranh quyền thống trị Anh, Norman và Aquitaine.[26] Henry II ủng hộ Richard, và Henry Vua Trẻ qua đời vì bệnh kiết lị vào cuối chiến dịch.[26] Với việc người kế vị đã qua đời, Henry lập lại di chúc: Richard sẽ trở thành Vua của Anh, mặc dù không được phép nắm bất kì quyền lực nào khi phụ thân còn sống; Geoffrey vẫn ở lại Bretagne; và John trong tương lai sẽ trở thành Quận công xứ Aquitaine thay thế cho Richard.[26] Richard từ chối việc bỏ Aquitaine;[26] Henry II giận dữ và ra lệnh cho John, với sự giúp đỡ từ Geoffrey, hành quân về phía nam và chiếm lại công quốc bằng vũ lực.[26] Hai người tấn công thủ phủ của Poitiers, và Richard đáp trả bằng cách tấn công Bretagne.[26] Cuộc chiến kết thúc trong bế tắc vào năm 1184.[26]

Năm 1185 John thực hiện chuyến đi đầu tiên đến Ireland, theo hộ tống là 300 hiệp sĩ và một đội ngũ cố vấn.[27] Henry chuẩn bị để John được công nhận làm Vua Ireland, nhưng Giáo hoàng Luciô III không chịu.[27] Thời gian đầu cai trị Ireland của John đã không thành công. Ireland mới bị chinh phục bởi lực lượng Anglo-Norman, và căng thẳng vẫn còn âm ỉ giữa Henry II, những cư dân mới chuyển sang và người dân đã định cư từ nhiều đời.[28] John đã xúc phạm các lãnh chúa địa phương bằng cách trêu đùa những bộ râu dài của họ mà ông cho là không hợp thời trang, thất bại trong việc lập liên minh giữa những cư dân Anglo-Norman, dùng đến quân đội đàn áp những người chống đối và thất bại phải trở về Anh vào cuối năm này, đổ hết mọi trách nhiệm cho phó vương, Hugh de Lacy, cho sự thất bại.[28]

Các vấn đề phát sinh trong gia đình John ngày càng lớn. Người anh Geoffrey chết vào năm 1186, để lại một đứa con còn nằm trong bụng mẹ, Arthur xứ Bretagne, cùng một người con gái lớn hơn, Eleanor.[29] Cái chết của Geoffrey đã giúp giảm khoảng cách của John đến chiếc ngai vàng Anh.[29] Những sự bất minh có thể xảy đến nếu một ngày Henry qua đời khiến người ta lo lắng; Richard rất muốn tham gia Thập tự chinh và lại lo ngại rằng khi mình vắng mặt thì rất có thể Henry sẽ chuyển quyền kế vị qua cho John.[30]

Richard bắt đầu tìm kiếm liên minh với vua Pháp Philippe II tại Paris năm 1187, và năm sau Richard xưng thần với Philippe đổi lấy sự ủng hộ trong chiến dịch chống lại Henry.[31] Richard và Philippe cùng nhau cất quân đánh Henry, và đến mùa hè năm 1189 nhà vua phải cầu hòa, hứa phong cho Richard làm thái tử.[32] John ban đầu vẫn đứng về phía phụ thân, nhưng đổi phe vào phút chót trước tình hình là Richard gần như sẽ chiến thắng.[32] Henry qua đời chỉ ít lâu sau đó.[32]